Z tego, co dotychczas powiedziano wynika, że czytanie jest procesem przebiegającym według swoistych zasad. Szybkie czytanie jest natomiast świadomym wykorzystaniem tej swoistości reguł. Należy więc traktować je jako zracjonalizowany sposób podwyższania efektywności czytania.

Ustaliliśmy wcześniej, iż umiejętność szybkiego czytania będziemy zdobywać samodzielnie. Dotyczy to przede wszystkim czytelników dojrzałych, dla których wiedza i dotychczasowe doświadczenie czytelnicze mogą być w planowanym treningu bardzo pomocne. Wręcz zakłada się, że zainteresowani tą "ofertą" mogą być tylko ci, którzy faktycznie dużo czytają, powiedzmy, ponad 2 godziny dziennie, w dodatku czytają określony rodzaj materiału (dokumenty, korespondencja biurowa, teksty naukowo-techniczne itp.). W stosunku do innych pośpiech nie ma praktycznego uzasadnienia i może przynieść tylko szkodę.

Należy podkreślić, że samodzielna praca wymaga większej i konsekwentnie przestrzeganej dyscypliny Staranniejsze też powinno być przygotowanie teoretyczne czytelników w zakresie samego procesu czytania.

Założenie powyższe koresponduje ze współczesną pedagogiką rozróżniającą trzy poziomy nauczania, których celem jest odpowiednio zdobycie wiedzy, wykształcenie umiejętności i formowanie nawyków. W osiągnięciu pierwszych dwóch celów pomocą może być niniejszy cykl artykułów, gdzie oprócz niezbędnych informacji teoretycznych znajdują się także wzory dwóch rodzajów ćwiczeń, po pierwsze, tzw. dyspozycyjnych wyrabiających określone dyspozycje niezbędne w zdobywaniu umiejętności szybkiego czytania, po drugie -ćwiczeń testowych pomocnych w kształceniu tempa czytania i rozumienia tekstu. W tych kierunkach prowadzić można dobór dalszego materiału dydaktycznego służącego ćwiczeniom.

Natomiast osiągnięcie trzeciego poziomu, którego najistotniejszą cechą jest automatyzm określonych czynności, a więc działanie odbywające się niejako "niezauważalnie", swobodnie, lekko, praktycznie bez udziału świadomości, zależy wyłącznie od ćwiczącego. Warunkiem pozytywnego rezultatu jest praca i tylko praca. W jej organizowaniu przydatny może być ramowy program dwunastotygodniowych zajęć, który wraz z zalecaną literaturą przedmiotu stanowi załącznik do niniejszego artykułu zamykającego nowy cykl.

Na zakończenie podsumujemy jeszcze raz podstawowe warunki skutecznego opanowania umiejętności szybkiego czytania.

• Systematyczne i nieprzerwane ćwiczenia. Doświadczenie potwierdza celowość codziennych treningów po 30-45 minut, przeprowadzanych o jednakowej godzinie - polepsza to zdolność do pracy i efekty treningu. Poszczególne elementy ćwiczymy tak długo, aż szybkie czytanie stanie się nawykiem.
• Postęp w ćwiczeniach osiąga się łatwiej, gdy uświadomimy sobie cel i zadania każdego zajęcia, gdy psychicznie nastawimy się na uważne czytanie i wyrobimy w sobie pragnienie nauczenia się szybko czytać oraz gdy stale będziemy kontrolować rezultaty ćwiczeń.
• Teksty do ćwiczeń powinny być dla czytelnika interesujące i odpowiadać stopniem trudności jego poziomowi intelektualnemu. Maksymalnie koncentrujmy uwagę na czytanym tekście - sprzyjać temu powinno fizyczne zdyscyplinowanie i robocza pozycja podczas czytania.
• Starajmy się o sprzyjające zewnętrzne warunki treningu - ciche pomieszczenie, dobre światło. Dbajmy o oczy.
• Czytajmy bez artykulacji, która jest głównym "wrogiem" szybkiego czytania; wykorzystujmy jedynie kanał wzrokowy
• Czytajmy bez regresji, stale w jednym kierunku. Dopiero po ukończeniu czytania i uświadomieniu sobie zawartości przeczytanego tekstu, możemy do niego powrócić, o ile zajdzie taka potrzeba.
• Czytajmy z maksymalnym wykorzystaniem bocznego widzenia, starając się prowadzić wzrok po stronicy pionowo z góry w dół, po wyobrażonej linii.
• Czytajmy według algorytmów stale pamiętając o ich elementach składowych i starajmy się odpowiedzieć na zawarte w nich pytania. Jeśli wiemy, po co czytamy, potrzebną informację zapamiętujemy mimowolnie i bez wysiłku.
• Czytajmy ze zmienną szybkością w zależności od trudności tekstu i celu lektury. Szybkość czytania nie powinna być jednak celem samym w sobie. Równolegle uwzględniajmy rozumienie i zapamiętywanie.
• Stale troszczmy się o rozszerzanie zapasu słów. Jest to warunek szybkiego rozumienia tekstów. Ponadto, w procesie czytania nieznane słowa mimo woli odczytuje się "głośno", co obniża szybkość czytania.

Pamiętajmy, że nawyki szybkiego czytania stymulują funkcje intelektualne, przyczyniając się do podwyższenia efektywności pracy umysłowej.

Program samodzielnych zajęć w zakresie opanowania umiejętności szybkiego czytania

Czas trwania: 12 tygodni.
Liczba zajęć w tygodniu: 5 - 7
Czas trwania zajęć: 30-45 minut

Pierwszy tydzień

1. Określenie początkowej szybkości czytania i współczynnika rozumienia
2. Tłumienie artykulacji i opanowanie rytmu, później ćwiczenie rytmu z równoczesnym czytaniem
3. Bieżące określanie szybkości czytania i głębokości rozumienia. (Uwaga ta dotyczy w s z y s t k i c h pozostałych zajęć)

Drugi tydzień

1. Tłumienie artykulacji (c.d.)
   • Czytanie tekstu z wystukiwaniem rytmu
   • Zwracanie uwagi na treść czytanego tekstu
2. Ćwiczenie uwagi
3. Ćwiczenie pojemności uwagi (odczytywanie cyfr na tablicach Szulca)

Trzeci tydzień

1. Określenie pola (kąta) widzenia
2. Ćwiczenie poszerzające pole widzenia (piramidy słów, tablice Szulca)
3. Określenie liczby zatrzymań w wierszu

Czwarty tydzień

1. Dalszy ciąg ćwiczeń poszerzających pole widzenia (teksty: kolumny słów, wyrażeń itd.)
2. Ćwiczenie ekonomicznego wykorzystania pola widzenia - rytm czytania wąskich kolumn
3. Określenie liczby zatrzymań w wierszu - kontrola postępu
4. Ćwiczenie zdolności przestawiania uwagi (na szeregach liczbowych)

Piąty tydzień

1. Ćwiczenie rytmu czytania szerokich kolumn (c.d.)
2. Pokonywanie regresji
   • czytanie łatwych tekstów bez cofania wzroku

Szósty tydzień

1. Pokonywanie regresji (cd.).
2. Ćwiczenie umiejętności percepcji: szybkie rozpoznanie podobnych słów, czytanie zdań zbudowanych z podobnych graficznie słów.
   • szybkie rozpoznanie podobnych słów, czytanie zdań zbudowanych z podobnych graficznie słów

Siódmy tydzień

1. Ćwiczenie aktywizujące antycypację
   • czytanie tekstów z przysłonięciem pięciu pierwszych i ostatnich liter w wierszach
   • czytanie tekstów z opuszczonymi słowami, a następnie częściami tekstu
2. Ćwiczenie antycypacji z wykorzystaniem opanowanej nowej techniki czytania

Ósmy tydzień

1. Doskonalenie szybkiego czytania w połączeniu z ćwiczeniem integralnego algorytmu czytania
   • przyswajanie całkowitego algorytmu przy wolnym czytaniu, uświadomienie podstawowych jego bloków
   • wykorzystanie całkowitego algorytmu przy szybkim czytaniu

Dziewiąty tydzień

1. Doskonalenie szybkiego czytania w połączeniu z ćwiczeniem zróżnicowanego algorytmu czytania

Dziesiąty - dwunasty tydzień

1. Czytanie tekstów z przestrzeganiem wszystkich zasad i warunków szybkiego czytania, w tym - zwracanie uwagi na taktykę czytania
2. Ćwiczenie umiejętności selekcji
   • przeglądanie tekstów w wyznaczonym czasie i poszukiwanie określonych słów
3. Systematyczna samokontrola szybkości i rozumienia tekstu